رجب طیب اردوغان نخستوزیر ترکیه که در آخرین روزهای تعطیلات نوروزی به ایران سفر کرده بود تا نظر مقامات کشورمان برای برگزاری مذاکرات هستهای در استانبول را جلب کند، روز پنجشنبه در یک کنفرانس خبری انجام مذاکرات هستهای در بغداد را وقت تلف کردن خواند و گفت که ایران با چنین کارهایی وجهه بینالمللیاش را از دست میدهد.
آمریکا و برخی کشورهای اروپایی از برگزاری این نشست در استانبول حمایت میکنند اما برخی مقامات ایرانی در روزهای گذشته، بغداد، بیروت یا پایتخت یک کشور بیطرف را بهعنوان محل مذاکرات پیشنهاد دادهاند. رد پیشنهاد ترکیه واکنش شدید آنها را به همراه داشت، بهطوریکه طی چند روز گذشته سخنرانیهای تندی علیه ایران داشتهاند. هر چند اردوغان چندین بار اعلام کرد که برگزاری نشست در استانبول برای کشورش هیچ وجههای نخواهد داشت.
توضیحات طرفین
ساعاتی پس از این اظهارات، احمد داوود اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه در گفتوگویی تلفنی با سعید جلیلی دبیر شورایعالی امنیت ملی کشورمان توضیحاتی درباره ادبیات اردوغان داد و ضمن اعلام آمادگی کشورش برای انجام مذاکرات هستهای، پیشنهاد ایران برای برگزاری مذاکرات در بغداد را نیز هوشمندانه خواند. بهدنبال این گفتوگو سفیر ترکیه در تهران نیز با معاون سیاست خارجی و امنیت بینالملل دبیرخانه شورایعالی امنیت ملی ملاقات کرد و توضیحاتی درباره مطالب منتشر شده توسط برخی رسانههای غربی ارائه کرد.
بهمن حسین پور سفیر ایران در ترکیه نیز درگفتوگو با شبکه تلویزیونی انتیوی تنش در روابط ایران و ترکیه را رد کرد و گفت که وزیر امور خارجه ترکیه سال گذشته 10 بار به تهران سفر کرد و وزیر امور خارجه ایران 9 بار به آنکارا آمد، در کدامیک از کشورها میتوانید، این امر را مشاهده کنید؟ این امر بیانگر روابط مستحکم دو کشور است.
وی ادامه داد: این به آن معنا نیست که دو کشور در برخی از مسائل اختلاف سلیقه ندارند.مثل اختلاف بر سر رخدادهای سوریه. در این میان رامین مهمانپرست سخنگوی دستگاه دیپلماسی کشورمان هم درخصوص روابط ایران و ترکیه گفت که اظهارات اشخاص مختلف در دو کشور نباید بر روابط راهبردی ایران و ترکیه تاثیر منفی بگذارد و مواضع رسمی مسئولان ذیربط باید ملاک ارزیابی و عمل قرار گیرد.
او افزود: اختلاف نظر سیاسی در مورد برخی مسائل منطقهای امری طبیعی بوده که با رایزنی و تبادل نظر بین کشورهای منطقه باید تلاش کرد تا مواضع کشورها با یکدیگر نزدیک شده و بهترین راهحل برای بحرانهای موجود انتخاب شود.انجام مذاکرات در استانبول بعد از آنکه مقامات ترکیه از سال گذشته چند بار با مقامات کشورمان و مقامات کشورهای اروپایی و آمریکا دیدار و رایزنی کردند، نزدیک به واقع بهنظر میرسید اما پساز میزبانی ترکیه از اجلاسی موسوم به نشست دوستان سوریه، رای ایران برگشت و بغداد به اولویت ایران برای انجام مذاکرات در آنجا تبدیل شد. مقامات ایران به اجلاس موسوم به دوستان سوریه واکنش نشان دادهاند، از جمله علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی گفته است نام این اجلاس، اجلاس رشوهدهندگان به اسرائیل برای تنفس جدید است.
از همین رو هم بود که سهشنبه گذشته هیأتی از ایران به ریاست علی باقری معاون سعید جلیلی در بغداد حضور یافتند و هوشیار زیباری وزیر امور خارجه بغداد از پیشنهاد ایران برای انجام مذاکرات در بغداد استقبال کرد. در کنار بغداد، کشورهایی مثل هند و لبنان هم از سوی دیپلماتهای ایران مطرح شده است؛ در آن سو هم گفته میشود کشورهای نروژ، سوئیس و اتریش از سوی اشتون بهعنوان کاندیداهای میزبانی مذاکرات مطرح شده است. آخرین دور مذاکرات در بهمن سال 89 در استانبول به شکست انجامید.
ادعای امتیازدادن
بعد از آنکه هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه آمریکا در اظهاراتی گفت که به شکست مذاکرات با تهران فکر نمیکند حالا آلن ژوپه وزیر خارجه فرانسه نیز در سخنانی با اشاره به دور جدید مذاکرات ایران و 1+5، مدعی شد که نخستین گامهای اعتمادساز در این رابطه باید از سوی تهران برداشته شود. دیپلماتها تاکید دارند که شنبه 26فروردین (۱۴آوریل) بهعنوان زمان نهایی مذاکرات بین تهران و 1+5 مورد توافق قرار گرفته است.
توصیه اردوغان به اوباما
احمد داوود اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه در گفتوگویی با یک شبکه تلویزیونی از ماهیت هستهای ایران دفاع کرد و با اشاره به دیدار اخیر خود با آیتالله سید علی خامنهای، رهبرمعظم انقلاب اسلامی گفت که آیتالله خامنهای میگوید تولید سلاح هستهای حرام و خلاف دین اسلام است. در رسم و رسوم اهل تشیع، فتوای صادر شده از طرف ولایت فقیه و امام لازمالاجراست.
سخنان ولایت فقیه فتوای معمولی به شمار نرفته و به یکی از واجبات دین تبدیل میشود و انجام اقدامی خلاف آن امکانپذیر نیست. داوود اوغلو افزود، در گذشته نیز رجب طیب اردوغان، نخستوزیر ترکیه این موضوع را به باراک اوباما، رئیسجمهور آمریکا توضیح داده است که اگر روی خاورمیانه کار میکنید، باید ادبیات مذهبی این منطقه را به خوبی بدانید.